Artykuł Zofii Peret-Ziemlańskiej w Gazecie Wyborczej, 18.01.1999.
Profesor Tadeusz Paciorkiewicz, kompozytor, którego oryginalna i bogata twórczość wniosła trwałe wartości w dzieło rozwoju polskiej muzyki współczesnej, zmarł w Warszawie 21 listopada 1998 roku.
UrodziÅ‚ siÄ™ 17 października 1916 roku w Sierpcu. Po ukoÅ„czeniu w 1936 roku Biskupiej SzkoÅ‚y Organistowskiej w PÅ‚ocku w latach 1936-39 ksztaÅ‚ciÅ‚ siÄ™ w grze na organach u BronisÅ‚awa Rutkowskiego w PaÅ„stwowym Konserwatorium Muzycznym w Warszawie (dyplom w czasie okupacji w 1943 roku), w sztuce dyrygenckiej zaÅ› u StanisÅ‚awa Kazury i Wincentego Laskiego, którym „zawdziÄ™czaÅ‚ wtajemniczenie we wszystkie problemy muzyki”. Kiedy koÅ„czyÅ‚ studia kompozytorskie u Kazimierza Sikorskiego w PaÅ„stwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Åodzi (1951), byÅ‚ już autorem cenionych utworów, jak Sonata organowa (1946), Wariacje na kwartet smyczkowy (1946), Suita kurpiowska (1948), kantata Z chopinowskich pieÅ›ni (1948) i wiele innych.
Tadeusz Paciorkiewicz wypowiadaÅ‚ siÄ™ we wszystkich gatunkach muzyki instrumentalnej, wokalnej i wokalno-instrumentalnej. Nie ulegajÄ…c wpÅ‚ywom radykalnej awangardy, z wielkim mistrzostwem posÅ‚ugiwaÅ‚ siÄ™ współczesnym jÄ™zykiem muzycznym pozostajÄ…cym w Jego twórczoÅ›ci zawsze na usÅ‚ugach formy i treÅ›ci utworu. KomponowaÅ‚ muzykÄ™ w brzmieniu nowoczesnÄ…, emocjonalnÄ… i powszechnie zrozumiaÅ‚Ä…, w której czÄ™sto przewija siÄ™ piÄ™knie przetwarzana nuta polskiej pieÅ›ni ludowej. ByÅ‚ twórcÄ… czterech symfonii, 14 koncertów na instrumenty solowe z orkiestrÄ…, m.in. koncertu na dwoje skrzypiec z orkiestrÄ…, napisanego dla braci BogusÅ‚awa i Krzysztofa Bruczkowskich, oraz koncertu na skrzypce z orkiestrÄ…, który znalazÅ‚ Å›wietnego wykonawcÄ™ w osobie Tadeusza Gadziny, licznych utworów kameralnych oraz solowych na obój, klarnet, fagot, altówkÄ™, skrzypce, fortepian i harfÄ™. Jego sonaty i koncerty organowe, tryptyk Introdukcja II i wiele innych utworów organowych wykonujÄ… najwybitniejsi wirtuozi tego instrumentu. Przez wiele lat sam kompozytor dawaÅ‚ recitale organowe zÅ‚ożone m.in. z wÅ‚asnych utworów. ByÅ‚ autorem dwóch oper radiowych: Ushiko i Ligea, baletu Legenda Warszawy i powstaÅ‚ej na zamówienie Teatru Wielkiego w Åodzi opery Romans gdaÅ„ski. Ku uczczeniu 500. rocznicy urodzin MikoÅ‚aja Kopernika napisaÅ‚ oratorium De Revolutionibus. NależaÅ‚ do mistrzów kantaty i utworów chóralnych a capella. SÄ… to m.in. kantata PieÅ›ni o Mazowszu, WiÅ›le i Warszawie do słów Broniewskiego, Orfeusz w lesie do tekstu BaczyÅ„skiego, Litania polska na chór mieszany a capella (sÅ‚owa Jana Twardowskiego), Åšpiewy o Warszawie, PieÅ›ni kurpiowskie„, Tryptyk warszawski, 10 pieÅ›ni Å›lÄ…skich, MyÅ›lÄ…c Ojczyzna, liczne cykle pieÅ›ni. WzbogaciÅ‚ literaturÄ™ kameralnÄ… z udziaÅ‚em instrumentów dÄ™tych, pisaÅ‚ muzykÄ™ teatralnÄ…, a także utwory o charakterze pedagogicznym, np. czytanki dla dzieci na fortepian, i inne.
Przez kilkadziesiąt lat był czynnym pedagogiem. Podczas okupacji uczył śpiewu, gry na fortepianie oraz prowadził chóry w warszawskich szkołach powszechnych. Powróciwszy po wojnie do Płocka, rozwinął tam wszechstronną działalność (1945-49) jako założyciel, dyrektor i wykładowca podstawowej i średniej Szkoły Muzycznej, a także animator życia muzycznego w mieście i okolicach. Organizował koncerty i konkursy chórów (sam dyrygował chórem przy Ludowym Instytucie Muzycznym w Płocku), audycje umuzykalniające dla młodzieży szkolnej, stworzył poradnię dla dyrygentów zespołów amatorskich.
W latach 1949-50 wykÅ‚adaÅ‚ w PSSM i do 1959 roku w PWSM w Åodzi. PracowaÅ‚ również jako reżyser muzyczny w łódzkiej rozgÅ‚oÅ›ni Polskiego Radia oraz pisaÅ‚ muzykÄ™ dla miejscowych teatrów. W 1954 roku rozpoczÄ…Å‚ trwajÄ…cÄ… ponad 30 lat pracÄ™ pedagogicznÄ… w Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie. W 1957 roku zostaÅ‚ docentem, w 1979 roku profesorem zwyczajnym. Z jego klasy wyszli znani kompozytorzy, m.in. Zbigniew BagiÅ„ski, Wojciech Åukaszewski, Andrzej Matuszewski, StanisÅ‚aw Moryto, Marta PtaszyÅ„ska. ByÅ‚ dziekanem WydziaÅ‚u Kompozycji, Dyrygentury i Teorii Muzyki (1963-69), a nastÄ™pnie rektorem Akademii (1969-71).
Prof. Paciorkiewicz, Zasłużony Nauczyciel PRL, otrzymał wiele nagród i wyróżnień, m.in. nagrody Ministerstwa Kultury i Sztuki, Ministerstwa Obrony Narodowej, Nagrodę Państwową III stopnia, Nagrodę Błogosławionego Brata Alberta oraz Związku Kompozytorów Polskich za całokształt twórczości (1985). Odznaczony był Krzyżem Kawalerskim i Oficerskim OOP, medalami Komisji Edukacji Narodowej, Za Zasługi dla Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego, Za Zasługi dla Województwa Płockiego, Złotą Odznaką Honorową Za Zasługi dla Warszawy. Był członkiem honorowym Płockiego Towarzystwa Muzycznego, Płockiego Towarzystwa Naukowego oraz Towarzystwa Przyjaciół Sierpca.
Profesor odznaczaÅ‚ siÄ™ wielkÄ… energiÄ…, pogodnym usposobieniem, serdecznym stosunkiem do ludzi. CharakteryzujÄ…ce Go zainteresowania literackie i historyczne znajdowaÅ‚y odbicie w Jego twórczoÅ›ci. „PiszÄ…c swÄ… muzykÄ™, staraÅ‚em siÄ™ zawsze wypeÅ‚niać spoÅ‚eczne zamówienie” – powiedziaÅ‚. WypeÅ‚niaÅ‚ je przez caÅ‚e życie jako wielki artysta i gorÄ…cy patriota.
Zofia Peret-Ziemlańska
/Gazeta Wyborcza, 18.01.1999/