II Symfonia

Czas: 23'
Części utworu: Lento molto (Introdukcja) / Allegro moderato / Andante comodo (Passacaglia) / Allegro giocoso (Fuga podwójna)
Instrumentacja: 3332 4331 xlf tmp batt (4 esec) ar archi
Rok: 1957

Symfonia składa się z czterech części wykonywanych łącznie w układzie: I z II i III z IV częścią. I część (Lento molto) jest introdukcją o charakterze powolnym i tajemniczym. W tej części pojawia się w postaci szczątkowej temat pierwszy części II.II część (Allegro moderato) spełnia rolę właściwego allegra symfonicznego.

III część (Andante comodo) jest passacaglią zawierającą osiem wariacji poprzedzonych tematem, który prezentują najpierw wiolonczele, następnie kontrabasy pizzicato. Kilkutaktowy temat za każdym nawrotem staje się zalążkiem nowych struktur motywicznych, sam zaś, w miarę rozwoju narracji, przesuwa się z początkowych rejestrów basowych do najwyższych głosów orkiestry.

Uwieńczeniem tej kunsztownej konstrukcji jest podwójna fuga – część IV (Allegro giocoso). W tej części został wyzyskany, po przetworzeniu, ten sam materiał tematyczny co w części II. Symfonia w całym swym przebiegu opiera się na dwóch tematach, które – dzięki stosowaniu różnorakich permutacji – przybierają coraz to inną postać i zmieniają nieraz całkowicie swój charakter. III i IV część symfonii stanowiąca zamkniętą całość jest wykonywana często jako samodzielny utwór pod nazwą Passacaglia i fuga.